Γιάννου Δήμητρα, Εργοθεραπεύτρια SIT
Το παιχνίδι αποτελεί το κύριο ‘έργο’ κατά την παιδική ηλικία. Το παιχνίδι προσφέρει την ευκαιρία στα παιδιά να αναπτύξουν την αδρή, αμφίπλευρη, λεπτή κίνηση, την οπτικοκίνηση, την προσοχή, τη φαντασία, τις κοινωνικές δεξιότητες, καθώς και το γνωστικό τους επίπεδο. Τα παιδιά τα οποία εμφανίζουν δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία συχνά εμφανίζουν δυσκολίες στο παιχνίδι με τις εξής μορφές:
-Φτωχό παιχνίδι λόγω χαμηλών ικανοτήτων σχεδιασμού – φαντασίας
-Μονότονο παιχνίδι
-Παιχνίδι αποφυγής μεγάλων κινήσεων (καθιστικό παιχνίδι)
-Απλοϊκό παιχνίδι (όχι παιχνίδι πολλών βημάτων)
-Αισθητηριακό –πρώιμο- παιχνίδι αυτοερεθισμού (πχ παιχνίδια στο στόμα ή ηχητικό ή οπτικό παιχνίδι)
-Χαμηλό κοινωνικό παιχνίδι
-Συχνά μόνο θορυβώδες παιχνίδι
Το παιχνίδι αποτελεί την πρωταρχική κοινωνική εμπειρία του παιδιού. Ξεκινά με την μορφή ατομικού παιχνιδιού, εξελίσσεται σε παράλληλο παιχνίδι (παίζω στον ίδιο χώρο, χωρίς αλληλεπίδραση) και καταλήγει στο συνεργατικό παιχνίδι όπου τα παιδιά παίζουν μαζί, μοιράζονται τη χαρά, τη φαντασία αι δεξιότητες. Οι δυσκολίες στην αισθητηριακή επεξεργασία επηρεάζουν την απόδοση των παιδιών στο παιχνίδι, καθώς επηρεάζουν το κινητικό σχεδιασμό (εντοπισμός και σειροθέτησης των βημάτων που χρειάζεται να κάνω ώστε να επιτύχω στο παιχνίδι), τον προγραμματισμό, μπορεί να επιφέρουν στο παιδί μειωμένη αντοχή, δυσκολίες στο λεπτό και αδρό χειρισμό των παιχνιδιών, δυσκολίες συνδυασμού όρασης ή ακοής με κίνηση κλπ.
ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ
-Αν το παιδί έχει κάποιο αγαπημένο παιχνίδι που δεν αποχωρίζεται, αρχικά φροντίστε το και διατηρήστε το όσο περισσότερο μπορείτε ( αγοράστε δυο, τρία επιπλέον ως ασφάλεια)
-Στη περίπτωση που το παιδί εμφανίζει στοματικές αναζητήσεις βάζοντας αντικείμενα στο στόμα, ώστε να συλλέξει πληροφορίες για το παιχνίδι, ή ως μέσο ρύθμισης, ζητήστε από το θεραπευτή του να σας εκπαιδεύσει στο Πρωτόκολλο της Wilbarger που αφορά την στοματική αποφυγή και αισθητηριακή εκπαίδευση στη μεταβίβαση αυτής της συνήθειας
-Χρησιμοποιήστε στοματοκινητικές δραστηριότητες όπως δυνατή μάσηση, σφυρίγματα, σαπουνόφουσκες οι οποίες παρέχουν ήπια εισερχόμενα ερεθίσματα στις περιπτώσεις των στοματικών αναζητήσεων με στόχο την ρύθμιση.
-Χρησιμοποιήσετε μασάζ στη παλάμη των χεριών καθώς και βάρος στην άρθρωση του καρπού ώστε να αυξήσετε την ανατροφοδότηση τους από το παιχνίδι
-Εκπαιδεύστε το παιδί διαμέσου κοινωνικών ιστοριών για τα κοινωνικά όρια, αν εμφανίζει έντονη την ανάγκη του αγγίγματος και παρεξηγούνται κοινωνικά.
-Ενισχύστε το παιδί να συλλέγει πληροφορίες μέσω του οπτικού του συστήματος και να χρησιμοποιεί τη μνήμη του, ώστε να συγκρατεί τις πληροφορίες που χρειάζεται
-Το παιδί με υπερευαισθησία στο απτικό του σύστημα συνήθως αποφεύγει τα παιχνίδια όπου ενδέχεται να λερωθεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις δοκιμάστε τεχνικές αναχαίτισης όπως βαθειά πίεση, μασάζ ή τεχνικές απευαισθητοποίησης
– Το παιδί με υποευαισθησία στο απτικό του σύστημα συνήθως δεν εμπλέκεται με παιχνίδια αφού δεν τα καταγράφει απτικά. Τρίψτε τα παιχνίδια στα χέρια τους αρχικά παθητικά ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή τους (τεχνικές ευαισθητοποίησης)
– Ενισχύστε το παιδί σε παιχνίδι όπου ενδέχεται να λερωθεί με χρήση εργαλείων ή γαντιών
-Να λαμβάνεται πάντα υπόψη σας την θερμοκρασία και την υφή των υλικών του παιχνιδιού
-Στα παιχνίδια όπου οι υφές ποικίλουν ξεκινήστε από τα υλικά που λερώνουν λιγότερο και κατόπιν τα υλικά που λερώνουν περισσότερο τμηματικά.
-Τα παιδιά που έχουν ευαισθησία στην ισορροπία πιθανόν μην συμμετέχουν σε παιχνίδια στη παιδική χαρά ή σε δραστηριότητες όπου τα πόδια τους δεν ακουμπούν στο επίπεδο. Δοκιμάστε μασάζ, πιέσεις στις αρθρώσεις, δραστηριότητες βαριάς δουλείας προτού εμπλακούν με τις ανωτέρω δοκιμασίες
-Αν το παιδί αισθάνεται άβολα στην αλλαγή θέσεων του σώματος, ενημερώστε όλα τα εμπλεκόμενα πρόσωπα ώστε να αποφεύγονται οι στρεσογόνες καταστάσεις για το ίδιο το παιδί
-Σεβαστείτε τους φόβους του παιδιού για συγκεκριμένα παιχνίδια
-Χρησιμοποιήστε ρουτίνες που μπορεί να ηρεμούν καθώς είναι προβλέψιμες
-Χρησιμοποιήστε οπτικά μέσα ή σύμβολα προκειμένου να οργανώσετε το παιδί σε χώρους όπως η παιδική χαρά, αν δυσκολεύεται να προσανατολιστεί στο χώρο
-Ενισχύστε το παιδί να ακολουθήσει έναν πιο αργό ρυθμό εκτέλεσης ώστε να παρατηρήσει και να μάθει της θέσεις σώματος και την ισορροπία δημιουργώντας δοκιμασίες με εμπόδια στη παιδική χαρά
-Αν το παιδί προβάλει φόβο σε δραστηριότητες που περιλαμβάνουν κούνιες, μεταβείτε σε αυτές που περιλαμβάνουν περισσότερη ιδιοδεκτικότητα
-Στις περιπτώσεις όπου το παιδί συνηθίζει να σπάει παιχνίδια λόγω αδεξιότητας και μη επαρκών χειρισμών, εκπαιδεύστε το στη διάκριση μεταξύ της απαλής και βαθειάς πίεσης
-Αν το παιδί εμφανίζει παρόρμηση στο παιχνίδι, προσπαθήστε να χωρίσετε τη δραστηριότητα σε μικρότερα βήματα
-Ενισχύστε τη μάθηση των παιχνιδιών, χρησιμοποιώντας το μαθησιακό στυλ του παιδιού σας – ακουστικό, οπτικό με την επίδειξη αυτού που πρέπει να κάνει, ή καθοδηγώντας το διαμέσου της κίνησης.
-Τα παιχνίδια αιτίου- αποτελέσματος είναι εξαιρετικά για τα παιδιά που εμφανίζουν δυσκολίες κινητικού σχεδιασμού
-Παρέχετε την αίσθηση του ελέγχου στα παιδιά και της προσμονής με αναμενόμενα παιχνίδια
-Έχετε πάντα στο μυαλό σας τη λειτουργία- πιο παιχνίδι μπορεί σε αυτή τη φάση το παιδί μου να παίξει λειτουργικά
-Αν το παιδί συνηθίζει να μασάει παιχνίδια, παρέχετε του μασητικές επιλογές όπως τσίχλα, ζελεδάκια, ειδικά μασητήρια κτλ, ώστε να αυξήσετε την ένταση του στοματοκινητικού εισερχόμενου και να μπορεί να παίξει
-Ξεκινήστε με κινητικά παιχνίδια πρώτα, αν το παιδί αναζητά κίνηση, πριν εμπλακεί σε κάτι καθιστικό
-Να είστε ενήμεροι για τις αντανακλάσεις του φωτός που μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά το παιδί. Σε αυτή τη περίπτωση μπορεί να ενδείκνυται η χρήση γυαλιών ηλίου
-Πλένετε τα παιχνίδια με άοσμο σαπούνι, αν εμφανίζει οσφρητικές ιδιαιτερότητες
-Περιορίστε τους ήχους όσο είναι δυνατό είναι εφικτό, ώστε να βοηθήσετε το παιδί να διαχωρίσει τους ήχους.
ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ:
-Μην ξεχνάτε: Παιχνίδι είναι αυτό που θεωρεί το παιδί σας παιχνίδι και όχι αυτό που θεωρείτε εσείς
-Προσθέστε ομιλία σε κάθε βήμα
-Παίξτε παιχνίδια σειρά μου σειρά σου
-Παρέχετε περισσότερες ευκαιρίες αδρού παιχνιδιού. Κατόπιν εντάξτε με εναλλαγή δραστηριότητες λεπτής κινητικότητας
-Παρέχετε κίνητρα και χαρά στο παιχνίδι
-Εκπαιδεύστε το παιδί αρχικά στις απαραίτητες δεξιότητες τμηματικά
-Τροποποιήστε τα παιχνίδια λεπτής κινητικότητας
-Ενθαρρύνετε την προθυμία να μοιράζεται και να επικοινωνεί, εκτιμώντας τις προσπάθειες των άλλων
