Η εργασία παρουσιάστηκε ως πόστερ στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αυτισμού (Λάρισα 13-15 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017).
Καψάλης Απόστολος – Λογοθεραπευτής, Εταιρεία Ειδικής Αγωγής «Προσέγγιση», Νικολάου Αικατερίνη – Λογοθεραπεύτρια, Κέντρο «Λέξις και Σκέψις», Τσακίρη Μάρθα – Εργοθεραπεύτρια, Εταιρεία Ειδικής Αγωγής «Προσέγγιση», Μπάρτζα Αικατερίνη – Λογοθεραπεύτρια, Κέντρο «Λόγου και Μάθησης»
Σκοπός της παρουσίασης είναι η ενημέρωση γονέων και θεραπευτών όσον αφορά τη δημιουργία ομάδων παιδιών με διαταραχές αναπτυξιακού τύπου. Στις ακόλουθες παραγράφους θα αναλυθούν ο λόγος δημιουργίας, τα κριτήρια, οι λογοθεραπευτικοί και εργοθεραπευτικοί στόχοι (βραχυπρόθεσμοι ή μακροπρόθεσμοι) αυτών των ομάδων.
Μεθοδολογία:
Η αρμονική και συνεχής συνεργασία – επικοινωνία μεταξύ λογοθεραπευτή και εργοθεραπευτή προδιαθέτει τη δημιουργία της ομάδας. Τα παιδιά, τα οποία οι θεραπευτές έχουν αποφασίσει ότι θα ενταχθούν σε ομαδικό πρόγραμμα, έχουν ολοκληρώσει σε ικανοποιητικό βαθμό το ατομικό τους πρόγραμμα. Οι γονείς ενημερώνονται για την αναγκαιότητα της ομάδας, τη στοχοθεσία, καθώς και για την τροποποίηση αυτής, όποτε κρίνεται απαραίτητο από τους θεραπευτές.
Η σωστή διάγνωση καθώς και η ικανότητα των θεραπευτών να οργανώσουν τη δημιουργία της κατάλληλης ομάδας είναι αναπόσπαστο κομμάτι αυτής. Ο θεραπευτής λαμβάνει υπ’ όψιν του τις δεξιότητες, τις αδυναμίες, τα χαρακτηριστικά, την ηλικία και την προσωπικότητα κάθε παιδιού. Στην ομάδα υπάρχουν ευδιάκριτοι ρόλοι: του οδηγού, του ισορροπιστή και του ακόλουθου, οι οποίοι «διανέμονται» από το θεραπευτή βάση των ιδιοσυγκρασιακών χαρακτηριστικών του κάθε παιδιού.
Ο λογοθεραπευτής σε συνεργασία με τα παιδιά δομεί οπτικοποιημένο ή γραπτό πρόγραμμα (με διαφορετικό χρώμα ο καθένας /καθεμία προτείνει την δραστηριότητα που επιθυμεί) με απώτερο σκοπό την απομάκρυνση αυτού και τη χρήση πλέον λεκτικής δόμησης, συζήτησης και διαλόγου.
Επίσης επιδιώκεται η σταθερή ενίσχυση μαθησιακής απόδοσης/επίδοσης μέσω κατάλληλων και προσαρμοσμένων δραστηριοτήτων σε συνεργασία με τους γονείς, το σχολικό πλαίσιο και την παράλληλη στήριξη. Απαραίτητη η συνεργασία αυτού του τρίπτυχου.
Σημαντικός και τελικός στόχος της ομάδας είναι η προώθηση της ανεξαρτησίας του παιδιού – ατόμου μέσω της λειτουργικότητάς του σε Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής και με τη χρήση εξωτερικού προγράμματος. Κατά τη διάρκεια του εξωτερικού προγράμματος και σε άριστη συνεργασία με τον Εργοθεραπευτή, ενισχύονται δεξιότητες όπως:
- η κυκλοφοριακή αγωγή: έλεγχος κατά το πέρασμα δρόμων, σωστή χρήση του φωτεινού σηματοδότη, βάδιση στο πεζοδρόμιο.
- η διαχείριση των χρημάτων: διάλογος με τον ταμία, πληρωμή, ρέστα-έλεγχος.
- η οργάνωση της παραγγελίας του φαγητού, της επιλογής τους και στη συνέχεια η εκτέλεσή της: επιλογή του μενού της αρεσκείας τους και παραγγελία στο σερβιτόρο.
- η σίτιση με τη χρήση εργαλείων, διατηρώντας τους κανόνες υγιεινής αλλά και σωστούς τρόπους: χρήση πιρουνιού, σκούπισμα με χαρτοπετσέτα, καθαριότητα τραπεζιού, πλύσιμο χεριών, γέμισμα ποτηριού με νερό ή άλλο ποτό.
Η συμμετοχή του λογοθεραπευτή – συνοδού στις παραπάνω δραστηριότητες είναι σημαντική στην αρχή, ωστόσο με την παράλληλη χρήση εργαλείων όπως το οπτικοποιημένο – γραπτό πρόγραμμα βασισμένο στη μέθοδο TEACCH, τη λεκτική ενίσχυση και τη σωματική καθοδήγηση, μειώνεται η υποβοήθηση από εκείνον, δίνοντας του ένα πιο σιωπηλό ρόλο (shadow therapist).
Συμπεράσματα:
Με τη συμμετοχή τους σε μια ομάδα τα παιδιά κατακτούν στόχους όπως:
- η ανάπτυξη της αλληλεπίδρασης και της συνεργασίας με άλλα παιδιά
- η ενίσχυση των κοινωνικών τους δεξιοτήτων
- η ικανότητα διαχείρισης συναισθήματος
- η ανάπτυξη ομαδικού παιχνιδιού
- η εξέλιξη της μαθησιακής απόδοσης και επίδοσης και
- η ενίσχυση της ανεξαρτησίας μέσω των Δραστηριοτήτων Καθημερινής Ζωής.
Σύνοψη:
Η ομάδα λειτουργεί σε ένα συναισθηματικά ασφαλές πλαίσιο και παρέχει τη δυνατότητα προσομοίωσης κοινωνικών συμβάντων και καθημερινών γεγονότων. Μέσω των καταστάσεων που εκτίθενται τα παιδιά μαθαίνουν να αποκτούν και να εξελίσσουν δεξιότητες οι οποίες αργότερα μπορούν να γενικευθούν στην καθημερινότητα.
