Αλεξάνδρου Στράτος. Δ/ντής Προσέγγισης
Στην φαρέτρα πια της διαφοροδιαγνωστικής προσέγγισης έχει μπει για τα καλά και η οπτικότητα της Αισθητηριακής Επεξεργασίας και των δυσκολιών της σε παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες.
Έκρινα σκόπιμο λοιπόν να κοιτάξουμε το νόμισμα και από τις 2 πλευρές και να προσεγγίσουμε τις δυσκολίες σε συγκεκριμένους τομείς των παιδιών τόσο από τη μεριά των πρωτογενών, όσο και δευτερογενών συμπτωμάτων που μπορεί να υπάρχουν και είναι καλό να συνυπάρξουν στην διαγνωστική συλλογιστική.
Σε κάθε μία από αυτές τις 6 αρθρογραφήσεις θα υπάρχει αναφορά σε μία διάγνωση με τις αντίστοιχες διαφορο-διαγνωστικές σκέψεις:
Σε αυτό το άρθρο, θα αναφερθούμε στην Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή
Εναντιωματική Προκλητική Διαταραχή (Oppositional Defiant Disorder – ODD)
Για αυτό το παιδί, η λέξη «πεισματάρης» είναι πολύ ελαφριά για να το χαρακτηρίσουμε. Είναι μόνιμα θυμωμένο, χάνει την ψυχραιμία του ακόμα και σε μικροπράγματα, αρνείται να ακούσει τις αιτίες, δείχνει να μην ενδιαφέρεται για το πώς αισθάνεται ο άλλος, προχωρά συχνά σε εσφαλμένες ενέργειες για να προκαλέσει. Πολύ συχνά το ενδιαφέρον του δεν προσανατολίζεται στη δραστηριότητα, αλλά σε αυτόν που ζήτησε τη δραστηριότητα εναντιούμενο και/ή προκαλώντας.
Για τη διάγνωση με βάση το DSM-5, στηριζόμαστε στις εξής συμπεριφορές:
– δυσκολεύεται να ελέγξει την ψυχραιμία του ή να κρύψει την ενόχλησή του
– μαλώνει με τους γονείς και άλλους ενήλικες
– ανυπάκουο σε κανόνες
– αρνείται να συμμορφωθεί σε λογικά αιτήματα
– συμπεριφέρεται με πολύ ενοχλητικό για τους άλλους τρόπο
– ταράζεται από τους άλλους
– είναι απρόθυμο να αναλάβει τις ευθύνες των συμπεριφορών του
– βρίσκεται σε κακή διάθεση
– συμπεριφέρεται με τρόπο που είναι εκδικητικό και μοχθηρό
Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
Όταν το παιδί έχει Διαταραχές Αισθητηριακής Επεξεργασίας με δυσκολίες ρύθμισης και υπερ-ευαισθησίες και θεωρεί απειλητικά και ενοχλητικά ερεθίσματα που για τους άλλους είναι φυσιολογικά, μπορεί η συμπεριφορά τους να φανεί εναντιωματική και προκλητική. Πχ αν θεωρεί τρομερό το να λουστεί, τότε θα αντισταθεί, εάν θεωρεί πολύ ερεθιστικό στο στόμα πχ το πορτοκάλι, τότε επίσης θα αμυνθεί. Το ίδιο και εάν έχει απτική αμυντικότητα και το περιβάλλον του και οι συγγενείς του θέλουν να το παίρνουν αγκαλιά. Όλες αυτές είναι απλά αντισταθμιστικές αντιδράσεις σε ερεθιστική αισθητηριακή πρόκληση. Με βάση τη διαφοροδιάγνωση και τον καταρτισμό θεραπευτικού προγράμματος, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν τα εξής:
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – δυσκολεύεται να ελέγξει την ψυχραιμία του ή να κρύψει την ενόχλησή του
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν αυτή η έκρηξη είναι ο μόνος τρόπος να σταματήσει αυτή η αισθητηριακά δυσάρεστη δραστηριότητα στην οποία έχει ή θα πρέπει να εμπλακεί.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – μαλώνει με τους γονείς και άλλους ενήλικες
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν δεν λαμβάνουν υπόψιν τους και δεν κατανοούν τις αισθητηριακές του ανάγκες και ιδιαιτερότητες ή εάν αυτή η αντίδρασή του θα απομακρύνει την πιθανότητα να εμπλακεί με δραστηριότητες που το διεγείρουν αρνητικά.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – ανυπάκουο σε κανόνες
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν χρειάζεται να κάνει άλλα πράγματα για να κρατήσει το σώμα του σε έλεγχο και σε άνεση (comfort zone).
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – αρνείται να συμμορφωθεί σε λογικά αιτήματα
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν δεν φαίνονται λογικά για το ίδιο το παιδί (ακολουθούν τη λογική του ενήλικα και όχι τις αισθητηριακές ιδιαιτερότητες του παιδιού).
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – συμπεριφέρεται με πολύ ενοχλητικό για τους άλλους τρόπο
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν δεν μπορεί να ρυθμίσει την ποσότητα της κίνησής του και την ένταση της φωνής του ή εάν αυτό το βοηθά να αμυνθεί από ενοχλητικούς προς το ίδιο ερεθισμούς από τους άλλους (πχ αγκαλιές).
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – ταράζεται από τους άλλους
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν κάνουν πράγματα που είναι υπερ-διεγερτικά ή φοβικά για εκείνο.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – είναι απρόθυμο να αναλάβει τις ευθύνες των συμπεριφορών του
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν δεν κατανοεί ότι τα πράγματα που είναι φυσιολογικά να αντιδράει έτσι εκείνο δεν είναι υποχρεωτικά και για τους άλλους (πχ αφού φοβάται το λούσιμο, είναι φυσικό να αντιδράσει).
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – βρίσκεται σε κακή διάθεση
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν είναι μόνιμα υπέρ-διεγερμένο από ισχυρούς ερεθισμούς και δεν το βοηθάει κανένας και είναι όντως αβοήθητο.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ODD: – συμπεριφέρεται με τρόπο που είναι εκδικητικός και μοχθηρός
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν αντιδράει πολύ έντονα σε πράγματα που το ενοχλούν.
Αρχικά θα πρέπει να κατανοήσουμε τις αισθητηριακές ανάγκες του παιδιού και να το βοηθήσουμε να έχει αποδεκτές συμπεριφορές. Αυτό όμως θα πάρει χρόνο και θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ότι θα αργήσουν να μειωθούν οι εναντιωματικές συμπεριφορές και να μας εμπιστευτεί. Είναι αναγκαίο αρχικά να μειωθεί ο διαταρακτικός παράγοντας μόλις εντοπιστεί και να γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές. Ενώ λοιπόν τα εναντιωματικά παιδιά δεν έχουν συγκεκριμένο λόγο να αντιδρούν όπως αντιδρούν, τα παιδιά με ΔΑΕ έχουν.
Για όλους τους παραπάνω λόγους: Παρατηρείστε πολύ προσεχτικά το παιδί πριν βγάλετε εύκολα συμπεράσματα.
Στο επόμενο άρθρο, θα αναφερθούμε στην Διαταραχή Αντιδραστικής Προσκόλλησης – Διαταραχή Δεσμού (Reactive Attachment Disorder)
Πηγές:
American Psychiatric Association. “Διαγνωστικά Κριτήρια από DSM-5″. Εκδ. Λίτσας
Delaney Tara (2008). “The Sensory Processing Disorders Answer Book”. Sourcebook
Kranowits C.S. (1998) : “The out-of-sync child”. Skylight Press
Miller lucy-Jane (2007) : “Sensational kids”. Penguine Group
Mulligan Shelley E. (2014): “Occupational Therapy Evaluation for Children: A Pocket Guide
Mauro Terri (2014). “Everything Parent’s Guide To Sensory Processing Disorder”. Adam’s Media
Roley S.S., Blanche E., Schaaf R.C. (2001) :“Sensory Integration with diverse populations”. Therapy Skill Builders
