Μετάφραση-Επιμέλεια: Βακάλη Αγάθη, Εργοθεραπεύτρια, Κέντρο ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Ορισμός του διαλείμματος
Το διάλειμμα είναι ένα σημαντικό κομμάτι οποιασδήποτε μέρας στο σχολείο και μία κατάλληλη στιγμή για να εφαρμόσουμε καινοτόμα προγράμματα, ώστε να κατευθύνουμε διάφορα θέματα σχετικά με την σχολική επίδοση. Παρόλο που πολλοί τομείς της λειτουργικότητας μπορούν να επηρεαστούν κατά την διάρκεια του διαλείμματος, το παιχνίδι και η κοινωνική συμμετοχή είναι οι πιο φυσικοί τομείς που μπορούμε να στοχεύσουμε. Το διάλειμμα είναι ένας σημαντικός χρόνος για τους μαθητές, κατά τον οποίο μπορούν να αναπτύξουν σημαντικές δεξιότητες στους τομείς της συναισθηματικής ρύθμισης, της επικοινωνίας και της κοινωνικότητας.
Το πρόβλημα
Ο χρόνος που αφιερώνεται για το διάλειμμα έχει περιοριστεί προκειμένου να αυξηθεί ο χρόνος του μαθήματος. Μία έρευνα το 2010 στην Αμερική του κέντρου της πολιτικής για την εκπαίδευση (Center of Educational Policy) κατέληξε πως το 20% των περιφερειών μείωσαν το διάλειμμα κατά 50 λεπτά την εβδομάδα, ώστε να αφιερωθεί περισσότερος χρόνος στην ακαδημαϊκότητα. Στην ίδια έρευνα φαίνεται πως αστικά σχολεία και σχολεία όπου οι μαθητές λαμβάνουν δωρεάν γεύματα έχουν λιγότερο χρόνο για διαλείμματα σε σχέση με σχολεία που βρίσκονται στην επαρχία και τα προάστια.
Μόνο το 36% των παιδιών ακολουθούν τις συμβουλές των γιατρών που προτείνουν σωματική άσκηση.
Τα διαλείμματα αντιπροσωπεύουν περίπου το 50% του χρόνου που αφιερώνεται σε κινητικές δραστηριότητες.
Το διάλειμμα μπορεί να αφαιρεθεί λόγω προβλημάτων συμπεριφοράς.
Η χρηματοδότηση για δομημένο παιχνίδι συνήθως δρομολογείται από εξωσχολικά προγράμματα. Το διάλειμμα είναι μία ανεκμετάλλευτη πηγή και ένας ειδικός μπορεί να αναπτύξει καινούρια προγράμματα και οφείλει να υποστηρίξει την σπουδαιότητα του παιχνιδιού.
Τα πλεονεκτήματα του διαλείμματος
- Πλεονεκτήματα της σωματικής άσκησης
Έλεγχος βάρους
Μείωση κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις
Μείωση κινδύνου για διαβήτη τύπου 2
Μείωση κινδύνου για καρκίνο
Ενδυνάμωση μυών και οστών
Αύξηση προσδόκιμου ζωής
- Πλεονεκτήματα στην προσοχή
Μετά το διάλειμμα παρατηρείται μεγαλύτερη προσοχή σε μαθησιακές απαιτήσεις
- Πλεονεκτήματα στην ψυχική υγεία, στην συμπεριφορά και στην διάθεση
Μετά από ένα διάλειμμα τουλάχιστον 15 λεπτών κάθε μέρα παρατηρούνται θετικές συμπεριφορές
Μειωμένα συμπτώματα κατάθλιψης
- Δεξιότητες παιχνιδιού παρέχουν μία ευκαιρία για δοκιμή δεξιοτήτων ζωής
Συνεργασία
Αυτορρύθμιση
Κοινωνική συμμετοχή
Μοίρασμα και εναλλαγή σειράς
Δύναμη και συντονισμός
Αυτό-υπεράσπιση
Αυτοπεποίθηση
Επαγγελματικές συμβουλές
- Τα κέντρα ελέγχου των παθήσεων (Centers of Disease Control) προτείνουν για τους μαθητές των δημοτικών σχολείων να συμμετέχουν στο διάλειμμα σε τακτικά προγραμματισμένες περιόδους κατά την διάρκεια της σχολικής ώρας. Το διάλειμμα είναι καλό να επιβλέπεται από εκπαιδευμένους ενήλικες που να μπορούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά να εμπλέκονται σε κινητικές δραστηριότητες, να μπορούν να επιβάλλουν κανόνες και να προβλέπουν πιθανούς εκφοβισμούς (bullying). Ακόμα προτείνεται η παροχή ελκυστικού εξοπλισμού και υλικών.
- Η εθνική ένωση του αθλητισμού και της φυσικής αγωγής (National Association for sport and Physical Education) προτείνει ότι οι μαθητές δημοτικών σχολείων πρέπει να έχουν χρόνο αδόμητου παιχνιδιού, ώστε να αυξάνονται οι φυσικές δραστηριότητες και να ενθαρρύνεται η απόλαυση της κίνησης. Το διάλειμμα δεν πρέπει να αντικαθιστά την φυσική αγωγή και δεν θα πρέπει να θεωρείται ως τιμωρία. Ακόμα προτείνεται ότι το διάλειμμα πρέπει να είναι επιβλεπόμενο από καταρτισμένους ενήλικες για να διευκολύνεται η επίλυση των συγκρούσεων και να ενισχύονται οι κανόνες ασφαλείας.
- Η εθνική ένωση των ειδικών στην παιδική ηλικία (National Association of Earle Childhood) σε κρατικές υπηρεσίες της εκπαίδευσης ορίζει το διάλειμμα ως ‘’ένα ουσιώδες συστατικό της εκπαίδευσης’’ και αναγνωρίζει τις αναζωογονητικές επιδράσεις του σε μαθητές με ΔΕΠ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής).
- Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να διδαχθούν πώς να δομήσουν ένα διάλειμμα, ώστε να προωθήσουν την θετική συμπεριφορά και να μειωθούν τα προβλήματα συμπεριφορών.
Παρακάτω παρατίθενται παραδείγματα στρατηγικών παρέμβασης σε 3 άξονες: γενικά, στοχευμένα και εξατομικευμένα.
Γενικά (μέσω προσπάθειας από όλο το σχολείο για πρόληψη και προώθηση)
Μπορούμε να προωθήσουμε την σωματική υγεία μέσω δραστηριοτήτων με νόημα. Για παράδειγμα, μπορούμε να εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα που να ονομάζεται ‘’Δραστηριότητες διαλείμματος της εβδομάδας’’, το οποίο να ενισχύει το κίνητρο της συμμετοχής και της δραστηριοποίησης. Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να περιλαμβάνουν παιχνίδια με χορό, με διαδρομές εμποδίων κ.α.
Συνηγορούμε υπέρ του διαλείμματος στα σχολεία επιδεικνύοντας τα πλεονεκτήματά του και συλλέγοντας δεδομένα που υποστηρίζουν την θετική συμπεριφορά και την βελτίωση σε ακαδημαϊκή επιτυχία, όταν συμπεριλαμβάνεται επαρκής χρόνος διαλείμματος κατά την διάρκεια της μέρας.
Εξασφαλίζουμε ότι η επίβλεψη γίνεται από εξειδικευμένους ενήλικες, οι οποίοι ενθαρρύνουν τα παιδιά για σωματικές δραστηριότητες, επιβάλουν κανόνες και προλαμβάνουν τον εκφοβισμό. Οι ενήλικες μπορούν να αντιπροσωπεύουν ένα πρότυπο κατάλληλης συμπεριφοράς, να παρέχουν ενίσχυση και να διευκολύνουν την συνεργατικότητα με δραστηριότητες που προωθούν την θετική συμπεριφορά και παρέχουν ιδέες για παιχνίδια κατάλληλα για κάθε ηλικία.
Βοηθούμε τους δασκάλους να κατανοήσουν πως κατά την διάρκεια της ημέρας πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις δραστηριότητες που είναι κατευθυνόμενες από εκείνους και σε άλλες που γίνονται μέσω πρωτοβουλίας των μαθητών, ανάμεσα στις δραστηριότητες σε κλειστούς ή ανοιχτούς χώρους και ανάμεσα σε ενεργητικές και παθητικές δραστηριότητες, ώστε να ενισχύεται η προσοχή των μαθητών στις μαθησιακές δραστηριότητες.
Εξασφαλίζουμε τον κατάλληλο και ασφαλή εξοπλισμό στα προαύλια του σχολείου.
Στοχευμένα (πρόληψη και πρώιμη παρέμβαση για μαθητές που φαίνεται να έχουν προδιάθεση για προβλήματα ψυχικής υγείας)
Συνεργαζόμαστε με τον δάσκαλο φυσικής αγωγής και το προσωπικό της αυλής για τον εντοπισμό παιδιών που δυσκολεύονται στην κοινωνική συμμετοχή ή στις κινητικές δραστηριότητες κατά την διάρκεια του διαλείμματος. Δομούμε στοχευμένες δραστηριότητες παιχνιδιού για αυτά τα παιδιά, μειώνοντας τα εμπόδια, τροποποιώντας την διάταξη της αυλής ή προσφέροντας μία σειρά από προκλήσεις σε αυτές τις ομάδες.
Διευκολύνουμε την ενσωμάτωση παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο κοινωνικής απομόνωσης, όπως αυτά που ζουν σε συνθήκες φτώχιας, αυτά που διαφέρουν στον σεξουαλικό προσανατολισμό, αυτά που βρίσκονται σε περιθωριοποιημένες εθνικές ομάδες και αυτά που είναι παχύσαρκα.
Συνεργαζόμαστε με Φυσικοθεραπευτές, ώστε να παρέχουμε προγράμματα πρόληψης της παχυσαρκίας.
Προσφέρουμε εκπαίδευση προσωπικού για την πρόληψη εκφοβισμού (bullying).
Δουλεύουμε συνεργατικά με το υπόλοιπο προσωπικό, όπως σχολικές νοσοκόμες, κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους.
Εξατομικευμένα (για μαθητές με διαταραχές)
Τροποποιούμε τις δραστηριότητες και το περιβάλλον για την καλύτερη ενσωμάτωση μαθητών με αναπηρίες ή προβλήματα ψυχικής υγείας.
Προωθούμε την κοινωνική συμμετοχή σε παιδιά με συναισθηματικές διαταραχές δημιουργώντας μοντέλα συνομήλικων, τα οποία μπορούν να μιμηθούν.
Διαμορφώνουμε ομάδες παιχνιδιού κινητικών δεξιοτήτων κατά την διάρκεια του διαλείμματος για μαθητές που δυσκολεύονται στον κινητικό συντονισμό.
ΠΗΓΗ: American Occupational Therapy Association (2012). Recess Promotion. Retrieved June 1, 2012, from http://www.aota.org/Practitioners-Section/Children-and-Youth/Browse/School/Toolkit/Recess.aspx?FT=.pdf
