Αλεξάνδρου Στράτος. Εργοθεραπευτής SI Κέντρο ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ.
Η εργασία παρουσιάστηκε ως πόστερ στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εργοθεραπείας στις 15 Οκτωβρίου 2016.
Οι Ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές της κινητικής λειτουργίας (ICD-10-F82), λαμβάνουν όλο και μεγαλύτερη προσοχή από τις Ιατρικές διαγνωστικές ειδικότητες. Στην ουσία, κατά το ICD-10 περιλαμβάνουν το εξής 3πτυχο:
-Διαταραχή στον κινητικό συντονισμό και την κινητική εκτέλεση που δεν εξηγείται καλύτερα από τον όρο «Νοητική Καθυστέρηση» (η δυσκολία θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από το προσδόκιμο από τον Δ.Ν.) και δεν οφείλεται σε κεντρικά νευρολογικά αίτια (προϊούσες βλάβες, εκφυλισμοί, εγκεφαλική παράλυση, εγκεφαλικός τραυματισμός, όγκος κλπ).
-Θα πρέπει να επηρεάζει εμφανώς την αυτοεξυπηρέτηση του ατόμου και την καθημερινή κινητική του επίδοση.
-Επιφέρει συχνά δυσκολίες στα οπτικο-χωρικά και στη γραφοκινητικότητα (γραπτό λόγο).
Η αντιμετώπιση των πιο πάνω δυσκολιών, θα ανήκει στην περιοχή ευθύνης του Εργοθεραπευτή. Το πρώτο βασικό που θα πρέπει να γίνει είναι η χρήση των κατάλληλων αξιολογητικών εργαλείων για τον εντοπισμό των δυσκολιών (τα πιο συνήθη είναι το ABC movement, Κλινικές παρατηρήσεις A.J.Ayres, INPP, Peabody Motor Proficiency Test, The Developmental Coordination Disorder Questionnaire -DCDQ, Sensory Processing Measure -S.P.M.) και πόσο αυτές επηρεάζουν την καθημερινή λειτουργικότητα (Vineland).
Είναι όμως μία η «Αναπτυξιακή Δυσπραξία»; Οφείλεται σε ένα γραμμικό μοντέλο δυσκολιών με τον ίδιο «παρανομαστή», άρα και με ένα γραμμικό μοντέλο Εργοθεραπευτικής πρακτικής; Στην Εργοθεραπευτική πρακτική, η απάντηση είναι ΟΧΙ. Με βάση τη θεωρία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης, υπάρχουν 2 τύποι δυσπραξίας, όπως και από τη μεριά της νευρολογίας. Η σωματοδυσπραξία (κατά τη Νευρολογία «Ιδεο-κινητική») και οι διαταραχές στασικού ελέγχου (κατά τη Νευρολογία «Μελοκινητική»).
Παρατίθενται κάποιες ενδεικτικές διαφορο-διαγνωστικές δυσκολίες στους 2 τύπους:
Το σωματοδυσπραξικό παιδί (Το παιδί «δεν μπορώ, δεν ξέρω πώς»)
Έχει ασταθή απόδοση στις καθημερινές δραστηριότητες, δυσκολεύεται να λύσει αποτελεσματικά προβλήματα που του δημιουργούνται, του πέφτουν τα αντικείμενα ή ανακατεύονται όταν προσπαθεί να κουβαλήσει πολλά μαζί, δυσκολεύεται να ακολουθήσει τα κατάλληλα βήματα σε δραστηριότητες, να ολοκληρώσει δραστηριότητα με πολλαπλά βήματα, να μιμηθεί ακριβώς κινήσεις που του δείχνουμε, να ολοκληρώσει δραστηριότητες από συγκεκριμένο πρότυπο που του δίνουμε, δείχνει μικρή δημιουργικότητα/φαντασία στο ελεύθερο παιχνίδι, παίζει τα ίδια και τα ίδια ενώ έχει επιλογές για άλλα, έχει φτωχή οργάνωση των υλικών του στην περιοχή του θρανίου του
Το παιδί με διατ/χές στασικού ελέγχου (Το παιδί «δεν θέλω»)
Δείχνει φτωχό συντονισμό, εικόνα αδέξιου παιδιού, να έχει αδύναμους μυς, περπατάει βαρειά ή σέρνει τα πόδια, πιάνει αντικείμενα σφιχτά ή χαλαρά και δυσκολεύεται να τα χρησιμοποιήσει, σπάζει αντικείμενα γιατί τα πιέζει, αναζητά έντονες κινήσεις, είναι αβέβαιο πόσο να σηκώσει ή χαμηλώσει το σώμα για κάθισμα ή να περάσει εμπόδιο, τρακάρει σε άλλα παιδιά/έπιπλα, φοβάται κινήσεις (σκάλες, κούνια, τσουλήθρα), δείχνει φτωχή ισορροπία, έχει παραμένοντα αντ/κά και φτωχές προστατευτικές, κινδυνεύει να πέσει από την καρέκλα, στηρίζεται σε έπιπλα ή τοίχους για να καθίσει ή να σηκωθεί όρθιο, δείχνει να ταράζεται όταν πρέπει να απλώσει τα χέρια μακριά από το σώμα
Μεγάλη προσοχή λοιπόν θα πρέπει να επιδείξει ο Εργοθεραπευτής στην κύρια περιοχή δυσκολιών του παιδιού και να επιλέξει τον κατάλληλο τρόπο παρέμβασης. Οι δυσκολίες ως εξερχόμενο μπορεί να μοιάζουν ίδιες (όπως αναφέρει και το ICD-10) αλλά -όπως φαίνεται και στη συνέχεια- οι μηχανισμοί ιεράρχησης της Εργοθεραπευτικής παρέμβασης είναι διαφορετικοί.
Η σωματοδυσπραξία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω δραστηριοτήτων οργάνωσης, προσοχής, σειροθέτησης, ενημερότητας σώματος, αφής και επίλυσης προβλημάτων, ενώ οι στασικές δυσκολίες μέσω δραστηριοτήτων ενδυνάμωσης, συντονισμού, μέσης γραμμής, ακοής, όρασης και αντανακλαστικής αντίδρασης. Ο στόχος είναι πάντα ο ίδιος: Η ανάπτυξη της προσαρμοστικής αντίδρασης (adaptive response). Η Εργοθεραπευτική εφαρμογή όμως διαφορετική.
Παρατίθενται κάποιες ενδεικτικές προτάσεις στην Εργοθεραπευτική παρέμβαση στους 2 τύπους:
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΣΩΜΑΤΟΔΥΣΠΡΑΞΙΑ
-Οργάνωση, προσοχή, σειροθέτηση, επίλυση προβλημάτων
-Ασκήσεις με ισορροπία, εμπόδια, προκλητικές στάσεις βαδίσεις, παιχνίδια με μπάλα
-Παιχνίδια μίμησης, παντομίμα, δακτυλόκουκλες, play-mobile
-Παράξενης στάσης μετατοπίσεις
-Παιχνίδια στόχου, bowling κλπ
-Σπάσιμο δραστηριοτήτων σε βήματα
-Τραγούδια (δίνουν ρυθμό στην κίνηση)
-Ασκήσεις να πιάνει αντικείμενα ενώ ήδη κρατάει άλλα
-Μαγνητικό ψάρεμα, γκολφ
-Ισορροπία σε “T tool”
-Κατασκευαστικά υλικά, πλαστελίνη, κατασκευές, ζωγραφική
-Παιδικά εργαλεία, βελονιάσματα
-Εργασίες με κλειστά μάτια
-Ντύσιμο – γδύσιμο (εαυτός, κούκλες)
-ΔΚΖ ένδυσης, μαγειρική
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΕ ΔΙΑΤ/ΧΕΣ ΣΤΑΣΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ
-Ενδυνάμωση, συντονισμός, μέση γραμμή, αντ/κή αντίδραση
-Λίκρα στο ταβάνι, πατίνι, πλατφόρμες, μεγάλες μπάλες
-Βάδισμα καροτσάκι, έρπει, μπουσουλάει
-Ψεκαστήρια, νεροπίστολα, σταγονόμετρα
-Αυτοκόλλητα, σελοτέιπ, ταινίες
-Ασκήσεις με βαράκια
-Πιέσεις σε αντι-στρες μπαλάκι, πλαστελίνες κλπ
-Ασκήσεις αντίστασης και δυναμικές (κάμψη, έκταση, στροφές)
-Εργασία σε κάθετο επίπεδο
-Πινέζες σε φελλό, ενσφηνώματα
-Ασκήσεις περάσματος μέσης γραμμής
-Ασκήσεις αμφιπλευρικότητας (ομόπλευρες, αντίπλευρες)
-Κρατώντας με τα 2 χέρια το μαρκαδόρο, γράφει στον πίνακα
-Διαδοχοκινησίες
-Σκούπισμα, σφουγγάρισμα, κηπουρική, ντουζ, κουβαλήματα
-Ασκήσεις αερόβιες και αναερόβιες
