Αλεξάνδρου Στράτος. Δ/ντής Προσέγγισης
Στην φαρέτρα πια της διαφοροδιαγνωστικής προσέγγισης έχει μπει για τα καλά και η οπτικότητα της Αισθητηριακής Επεξεργασίας και των δυσκολιών της σε παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες.
Έκρινα σκόπιμο λοιπόν να κοιτάξουμε το νόμισμα και από τις 2 πλευρές και να προσεγγίσουμε τις δυσκολίες σε συγκεκριμένους τομείς των παιδιών τόσο από τη μεριά των πρωτογενών, όσο και δευτερογενών συμπτωμάτων που μπορεί να υπάρχουν και είναι καλό να συνυπάρξουν στην διαγνωστική συλλογιστική.
Σε κάθε μία από αυτές τις 6 αρθρογραφήσεις θα υπάρχει αναφορά σε μία διάγνωση με τις αντίστοιχες διαφορο-διαγνωστικές σκέψεις:
Σε αυτό το άρθρο, θα αναφερθούμε στην ΔΕΠ-Υ με προεξάρχοντα τον υπερκινητικό τύπο
ΔΕΠ-Υ με προεξάρχοντα τον υπερκινητικό τύπο (Υπερκινητικότητα – Παρορμητικότητα)
Βλέπουμε και εδώ συμπεριφορές του παιδιού που μπορεί να μας μπερδέψουν εάν οφείλονται σε Διαταραχή ΔΕΠ-Υ με προεξάρχοντα τον Υπερκινητικό – Παρορμητικό τύπο ή σε Διαταραχή Αισθητηριακής Επεξεργασίας (ΔΑΕ). Η απάντηση και εδώ θα εξαρτηθεί από το εάν οι μόνες δυσκολίες του παιδιού είναι η υπερκίνηση και η παρόρμηση ή εάν οι αισθητηριακές δυσλειτουργίες εμφανίζονται και σε άλλους τομείς.
Για τη διάγνωση της ΔΕΠ το παιδί θα πρέπει να έχει συχνά δυσκολίες στα εξής:
– να κρατήσει ακίνητα τα χέρια και τα πόδια
– να μείνει καθιστό στο κάθισμά του
– να ελέγξει τη συμπεριφορά του και να μην τρέχει ή να σκαρφαλώνει σε μέρη που δεν επιτρέπεται ή αναμένεται κάτι τέτοιο
– να παίξει ήσυχα
– να ηρεμήσει
– να μείνει ήσυχο (να μην κάνει φασαρία)
– να αφήσει τον ενήλικα να ολοκληρώσει την ερώτησή του πριν απαντήσει
– να εναλλάξει σειρά (να περιμένει τη σειρά του)
– να συμμετέχει σε συνομιλία χωρίς να διακόπτει
– να μην παρεμβαίνει απρόσκλητα στην κοινωνικοποίηση με άλλα παιδιά
Και εδώ, όπως και στον απρόσεχτο τύπο, οι δυσκολίες θα πρέπει να διατηρούνται για πάνω από 6 μήνες, να εμφανίστηκαν πριν την ηλικία των 6 ετών και να μην εξηγούνται καλύτερα από αναπτυξιακή καθυστέρηση, νευρολογικές ή ψυχιατρικές δυσκολίες.
Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ
Εάν το παιδί είναι υπο-αποκριτικό στα αιθουσαία και ιδιοδεκτικά ερεθίσματα (που σημαίνει ότι δεν έχει καλή αίσθηση της ισορροπίας ή βαρύτητας ή πώς αλληλοσχετίζονται και συντονίζονται τα μέλη του σώματός του), οι κινήσεις που θα χρειαστεί για να “συντονιστεί” με την αίσθηση του εαυτού του, της ύπαρξής του και της ενημερότητάς του θα θυμίζουν αυτές του παιδιού με ΔΕΠ-Υ. Εάν από την άλλη είναι υπερ-ευαίσθητο, μπορεί να εμφανίζει υπερκινητική συμπεριφορά σε ορισμένα είδη κίνησης, αλλά θα αποφεύγει με έντονο τρόπο (fff) άλλους. Η πιθανή απουσία καλής επεξεργασίας στην ακουστική και οπτική διαφοροποίηση, επίσης θα προκαλέσουν δυσκολίες. Με βάση τα παραπάνω κριτήρια, οι διαφορές που θα πρέπει να παρατηρήσει ο αξιολογητής θα πρέπει να είναι οι εξής:
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να κρατήσει ακίνητα τα χέρια και τα πόδια.
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν χρειάζεται να κουνήσει τα μέλη του για να καταγράψει πού βρίσκονται (χαμηλή ιδιοδεκτική ενημερότητα).
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να μείνει καθιστό στο κάθισμά του.
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν η καθιστή θέση ρίχνει τη διέγερσή του και το κάνει να αισθάνεται νυσταγμένο ή ληθαργικό, οπότε και την τροποποιεί.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να ελέγξει τη συμπεριφορά του και να μην τρέχει ή να σκαρφαλώνει σε μέρη που δεν επιτρέπεται ή αναμένεται κάτι τέτοιο.
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν του είναι δύσκολο να διατηρήσει την κίνηση χωρίς ορμή ή την διέγερση χωρίς κίνηση (υπο-ευαισθησία, πιθανή αναζητητική συμπεριφορά).
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να παίξει ήσυχα.
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν δεν μπορεί να καταλάβει την ακουστική διαφορά μεταξύ θορυβώδους και ήσυχου και από την άλλη εάν χρειάζεται να καταναλώνει μεγάλες ποσότητες ηχητικού και κινητικού αυτό-ερεθισμού.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να ηρεμήσει.
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν το σώμα του αισθάνεται μη ήρεμο και σε κακή κατάσταση (μόνιμη υπερ-διέγερση, ένταση).
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να μείνει ήσυχο (να μην κάνει φασαρία).
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν χρειάζεται να μιλάει στον εαυτό του ή σε άλλους για να προγραμματίζει και να τηρεί τη διαδοχή στις κινήσεις του ή την εργαζόμενή του μνήμη.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να αφήσει τον ενήλικα να ολοκληρώσει την ερώτησή του πριν απαντήσει.
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν δυσκολεύεται να διακρίνει από την ένταση και τη χροιά της φωνής ότι δεν έχει έρθει ακόμη το τέλος της ερώτησης (δυσκολίες ακουστικής επεξεργασίας) ή εάν βρίσκεται σε αισθητηριακή υπερ-διέγερση.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να εναλλάξει σειρά (να περιμένει τη σειρά του) .
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν χρειάζεται απαραίτητα και πολύ να κουνηθεί και να συμμετάσχει για να αισθανθεί άνετα και το σώμα του σε έλεγχο.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να συμμετέχει σε συνομιλία χωρίς να διακόπτει.
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν το ακουστικό του σύστημα δεν είναι ευαίσθητο στην ροή της ομιλίας σε σχέση με άλλους ήχους στο δωμάτιο και εάν δυσκολεύεται επίσης να κατανοήσει ακουστικά το κενό της ομιλίας.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΕΠ-Υ: – να μην παρεμβαίνει απρόσκλητα στην κοινωνικοποίηση με άλλα παιδιά.
ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΔΑΕ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ: Εάν δεν μπορεί να ελέγξει την κίνησή του ή να κρίνει πόση δύναμη και ορμή θα χρειαστεί να βάλει.
Παρότι το παιδί με την υπερκινητική εικόνα μοιάζει υπερ-διεγερμένο, στην ουσία πολύ συχνά είναι υπο-διεγερμένο και εμπλέκεται σε αυτές τις έντονες κινήσεις για να παραμείνει ξύπνιο, να δείξει προσοχή και να αισθανθεί βολικά με το σώμα του. Η καλύτερη ερώτηση για την διαφοροδιάγνωση στην ουσία είναι η εξής: «Εάν το παιδί μείνει ακίνητο τι κάνει;». Τα παιδιά με ΔΑΕ που έχουν ανάγκη να κινούνται, εάν μείνουν ακίνητα μπορεί να νυστάξουν ή να κοιμηθούν ή να πέσουν σε λήθαργο. Μπορούν πραγματικά να δείξουν και να αποκτήσουν καλύτερη οργάνωση εάν κινηθούν.
Για όλους τους παραπάνω λόγους: Παρατηρείστε πολύ προσεχτικά το παιδί πριν βγάλετε εύκολα συμπεράσματα.
Στο επόμενο άρθρο, θα αναφερθούμε στην Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Πηγές:
American Psychiatric Association. “Διαγνωστικά Κριτήρια από DSM-5”. Εκδ. Λίτσας
Delaney Tara (2008). “The Sensory Processing Disorders Answer Book”. Sourcebook
Kranowits C.S. (1998) : “The out-of-sync child”. Skylight Press
Miller lucy-Jane (2007) : “Sensational kids”. Penguine Group
Mulligan Shelley (2014): “Occupational Therapy Evaluation for Children: A Pocket Guide
Mauro Terri (2014). “Everything Parent’s Guide To Sensory Processing Disorder”. Adam’s Media
Roley S.S., Blanche E., Schaaf R.C. (2001) :“Sensory Integration with diverse populations”. Therapy Skill Builders
